افغانستان د ډیموکراسۍ نړیوال شاخص په پای کې ځای نیولی

یوه بریتانوي څیړنیز سازمان د پنجشنبې (د فیبرورۍ ۱۵ نیټه) په ورځ ویلي، سره له دې چې په ۲۰۲۳م کال کې د نړۍ د دیموکراتیکو هیوادونو په نوملړ کې دوه هیوادونه ور زیات شوي دي، سره له دې هم په نړیواله کچه د ډیموکراسۍ شاخص ۲۳،۵ سلنه ټيټ شوی دی. دا په ۲۰۰۶م کال کې د لومړي ځل له پاره د دې څیړنې د خپریدو راهیسې تر ټولو ټيټه کچه ده.

اکونومیست اطلاعاتي واحد (EIU) په خپل دې رپوټ کې ویلي «نړۍ د شخړو عصر ته داخل شوې ده او په راتلونکي کې د یوې لویې جګړې علایم لادمخه د مشاهدې وړ دي.»

لویدیځه اروپا یواځینۍ سیمه ده چې د دیموکراسۍ د شاخص ارزښتونه په کې بهتره شوي دي او د لومړي ځل له پاره له شمالي امریکا څخه مخکې شوې ده.

د دې څیړنې په اساس د نړۍ نږدې نیمایي نفوس (۴۵،۵ سلنه) په یو ډول دیموکراسۍ کې ژوند کوي. په داسې حال کې چې یوازې ۷،۸ سلنه په «یوې بشپړې دیموکراسۍ» کې ژوند کوي. په دې ترڅ کې د پام وړ نفوس یعنې د نړۍ یو پر دریمه برخه نفوس د استبدادي حکومتونو تر سلطې لاندې ژوند کوي.

د اطلاعاتو پر بنسټ المان د ۱۶۷هیوادونو په منځ کې په دولسم مقام کې ځای لري او یو له ۲۱ هیوادونو څخه دی چې د «بشپړې دیموکراسۍ» په طبقه بندۍ کې یې ځای لري.

د دغې څیړنې په اساس المان د انتخاباتي کړنلارو او پلورالیزم یا کثرت ګرايي په برخو کې تر ټولو لوړ امتیاز لري. المان د مدني آزادیو په برخه کې هم ډیر ښه کار کړی دی، خو د حکومتي تګلارې په ارتباط یې شاتګ کړی دی. کله چې خبره د سیاسي فرهنګ کیږي المان له سترو ننګونو سره مخامخ دی. د اکونومیست اطلاعاتي واحد کارپوهانو د AfD (المان له پاره بدیل) ګوند مخ پر ډیریدونکي محبوبیت ته اشاره کړې ده.

ناروی، نیوزیلنډ او ایسلنډ په ترتیب سره د دې شاخص په لومړي سر کې ځای نیولی دی او شمالي کوریا، میانمار او افغانستان بیا په ترتیب سره د دې فهرست په پای کې دي.

آژانسونه: ش.ن/ خ.ح